حدیث معروف درباره خوردن خرما فرد چیست؟
آیا تا به حال شنیدهاید که بهتر است خرما را به تعداد فرد (یک، سه، پنج، هفت و…) بخورید؟ این توصیه تنها یک باور عامیانه نیست، بلکه ریشه در سیره پیامبر اسلام (ص) و احادیث معتبر دارد. بسیاری از مسلمانان هنگام افطار یا مصرف روزانه خرما، تلاش میکنند این سنت را رعایت کنند.
خوردن خرما به تعداد فرد
اما دقیقاً کدام حدیث به این موضوع اشاره دارد؟ آیا دلیلی علمی پشت این توصیه نهفته است یا صرفاً یک دستور تعبدی است؟ در این مقاله به بررسی دقیق حدیث خوردن خرما به تعداد فرد و اسرار آن میپردازیم.
اصل حدیث؛ “خداوند وتر است و وتر را دوست دارد”
مشهورترین دلیلی که برای خوردن خرما به تعداد فرد (وتر) آورده میشود، برگرفته از یک حدیث کلی و همچنین رفتار عملی پیامبر اکرم (ص) است.
۱. حدیث قولی (کلام پیامبر):
در منابع معتبر شیعه و سنی (مانند صحیح بخاری و مسلم) نقل شده است که پیامبر (ص) فرمودند:
> «إِنَّ اللَّهَ وِتْرٌ يُحِبُّ الْوِتْرَ»
> ترجمه: همانا خداوند یگانه (فرد) است و فرد را دوست دارد.
اگرچه این حدیث کلی است، اما در ابواب مختلف فقهی از جمله تعداد رکعات نماز، تعداد تکبیرها و همچنین خوردن دانه و خرما به آن استناد میشود.
۲. حدیث فعلی (رفتار پیامبر):
انس بن مالک (از صحابه) روایت میکند:
> «کانَ رَسُولُ اللهِ لا یَغْدُو یَومَ الفِطْرِ حَتّی یَأکُلَ تَمَراتٍ وَ یَأکُلُهُنَّ وِتْراً»
> ترجمه: رسول خدا (ص) در روز عید فطر (برای نماز) بیرون نمیرفتند مگر اینکه چند خرما میخوردند و آنها را به تعداد فرد (وتر) میخوردند.
این روایت صریحترین سند تاریخی است که نشان میدهد رعایت عدد فرد در خوردن خرما، بخشی از سبک زندگی (Life Style) پیامبر بوده است.
راز عدد ۷؛ حدیث خاص درباره خرما عجوه
علاوه بر قاعده کلی “فرد خوردن“، عدد هفت جایگاه ویژهای در احادیث مرتبط با خرما دارد. سعد بن ابیوقاص روایت میکند که پیامبر (ص) فرمودند:
> «مَنْ تَصَبَّحَ بِسَبْعِ تَمَرَاتٍ عَجْوَةً لَمْ يَضُرَّهُ ذَلِكَ الْيَوْمَ سُمٌّ وَلاَ سِحْرٌ»
> ترجمه: هر کس صبح خود را با خوردن هفت عدد خرما عجوه (نوعی خرمای مرغوب مدینه) آغاز کند، در آن روز سم و سحر به او آسیبی نمیرساند.
این حدیث نشان میدهد که عدد ۷ (که عددی فرد است) در طب اسلامی برای دفع بلا و بیماری اهمیت خاصی دارد.
خوردن خرما به تعداد فرد
جدول احادیث و توصیههای مرتبط با خوردن خرما
برای درک بهتر، احادیث و نکات کلیدی را در جدول زیر دستهبندی کردهایم:
| موضوع حدیث / عمل | منبع و راوی | توصیه کلیدی |
|---|---|---|
| افطار با خرما | امام صادق (ع) / سنن النبی | آغاز افطار با خرما (ترجیحاً ۳ یا ۵ عدد) باعث ثواب بیشتر و سلامت معده است. |
| خوردن ۷ خرما ناشتا | پیامبر اکرم (ص) | محافظت در برابر سموم و بیماریها (تاکید بر خرمای عجوه مدینه). |
| دوست داشتن عدد فرد | صحیح بخاری / مسلم | خداوند وتر است و وتر را دوست دارد (استحباب کلی در امور). |
| دور ریختن هسته | آداب اسلامی | هسته خرما را روی انگشت یا کف دست نچرخانید (بهتر است جداگانه دور ریخته شود). |
آیا خوردن خرما به تعداد فرد، دلیل علمی دارد؟
در سالهای اخیر مطالب زیادی در فضای مجازی منتشر شده است که ادعا میکنند: “اگر خرما را زوج بخورید قند میشود و اگر فرد بخورید تبدیل به انرژی میشود!”
باید بگوییم که این ادعا از نظر علم شیمی و بیولوژی تایید نشده است. بدن انسان مکانیزمی برای شمارش دانههای غذا ندارد و قند خرما (گلوکز و فروکتوز) چه در عدد زوج و چه فرد، مسیر متابولیسم مشخصی را طی میکند.
با این حال، حکمتهای علمی دیگری برای این سنت وجود دارد:
1. کنترل پرخوری (Mindful Eating): تعیین یک عدد مشخص (مثل ۳ یا ۵) باعث میشود شما آگاهانه غذا بخورید. وقتی نیت میکنید ۳ عدد خرما بخورید، مغز شما یک “نقطه پایان” دارد و از پرخوری ناخودآگاه جلوگیری میکند.
2. تعادل در مصرف قند: خوردن ۳ عدد خرما حدود ۶۰ تا ۷۰ کالری دارد که یک میانوعده عالی است. اما اگر بدون شمارش بخورید، ممکن است ناگهان ۱۰ عدد خرما (بیش از ۲۵۰ کالری) مصرف کنید که برای بدن زیاد است. سنت پیامبر نوعی “مدیریت هوشمندانه تغذیه” بوده است.
3. آرامش روانی: پیروی از یک نظم خاص (اعداد فرد) و انجام یک عمل مذهبی، باعث ترشح هورمونهای آرامشبخش در مغز میشود (اثر پلاسیبو مثبت).
نتیجهگیری: زوج یا فرد؟
خوردن خرما به تعداد فرد (۱، ۳، ۵، ۷) یک سنت و عمل مستحب است که پیروی از آن نشاندهنده عشق به پیامبر (ص) و پایبندی به آداب دینی است. از نظر تغذیهای نیز این کار به شما کمک میکند تا بر میزان کالری دریافتی خود نظارت داشته باشید و از افراط دوری کنید.
بنابراین، دفعه بعد که دستتان به سمت ظرف خرما رفت، به نیت پیروی از سنت و سلامتی، ۳ یا ۵ عدد بردارید و از طعم بهشتی آن لذت ببرید.
نظرات